Thế nào là thụ thai?

• Bạn gái có thai khi trứng chín, rụng (hay còn gọi là phóng noãn) và noãn bào đó được kết hợp với một tinh trùng thành hợp tử và di chuyển vào làm tổ trong buồng tử cung (dạ con).

Điều kiện để bạn gái có thể thụ thai?

• Có trứng chín và rụng: Thông thường trong một chu kỳ kinh nguyệt sẽ có một quả trứng sẽ chín và rụng vào ngày 14 trước kỳ kinh sau, nên thông thường với người có chu kỳ kinh nguyệt 28 ngày thì ở thời điểm giữa kỳ kinh vào ngày thứ 14. Với người có kỳ kinh ngắn (21 đến dưới 28 ngày) thì ngày rụng trứng sẽ sớm hơn và người có kỳ kinh dài (trên 28 ngày đến 35 ngày) thì ngày rụng trứng sẽ muộn hơn. Lưu ý, người có kinh nguyệt không đều thì sẽ rất khó xác định ngày rụng trứng.
• Có quan hệ tình dục dương vật – âm đạo và không sử dụng biện pháp tránh thai, người nam xuất tinh trong âm đạo người nữ.
• Tinh trùng có chất lượng và số lượng đảm bảo
• Vòi tử cung thông không viêm tắc, không di dạng hợp tử có thể di chuyển tốt về buồng tử cung.
• Tử cung, niêm mạc tử cung đảm bảo cho hợp tử làm tổ và phát triển (không tổn thương, viêm dính, sẹo cũ, hoặc có dụng cụ tử cung/ vòng tránh thai)

Các dấu hiệu của có thai ở bạn nữ?

Các dấu hiệu gợi ý: Sau khi quan hệ tình dục có giao hợp dương vật âm đạo, bạn gái thấy có dấu hiệu:

• Chậm kinh (đến ngày có kinh nhưng không thấy có kinh)
  Cương vú
• Nghén: Nôn hoặc buồn nôn, mệt mỏi, thay đổi khẩu vị và thói quen ăn uống như thèm ăn một thức ăn nào đó, ăn chua, ăn ngọt, ăn vữa tường, đất…
• Một số dấu hiệu khác: quầng vú thâm, lông mày xếch,…

Lưu ý: các dấu hiệu này không giúp xác định chính xác tình trạng có thai, mà chỉ là dấu hiệu gợi ý và dễ nhầm lẫn với các rối loạn khác ở cơ thể bạn gái, nên cần phải làm các xét nghiệm và chẩn đoán xác định.

Trong giai đoạn muộn sẽ có các dấu hiệu:

• Bụng lớn dần lên
• Thai cử động (thai máy)

Các dấu hiệu khẳng định tình trạng có thai ở bạn nữ: 02 dấu hiệu giúp khẳng định tình trạng có thai ở bạn nữ bao gồm:

• Xét nghiệm nước tiểu tìm HCG dương tính (que thử thai Quick stick hoặc xét nghiệm nước tiểu tại cơ sở y tế)
• Xét nghiệm máu có HCG và
• Siêu âm ngược thấy hình ảnh túi ối và thai nhi trong buồng tử cung

Hình minh họa: sử dụng que thử thai và siêu âm (có hình ảnh túi ối) – Nguồn Internet

Lưu ý: với giai đoạn muộn khi thai nhi đã lớn lên, thai đã đạp (thai máy) thì việc phát hiện tình trạng mang thai sẽ là muộn với các hoạt động khám thai, chăm sóc bà mẹ & thai nhi và đặc biệt chấm dứt thai nghén trong trường hợp có thai ngoài ý muốn.

Có các cơ chế nào giúp tránh thai?

• Ngăn sự trưởng thành và rụng của trứng: Các loại thuốc tránh thai kết hợp áp dụng cơ chế này
• Ngăn chặn hiện tượng thụ tinh (không cho trứng chín gặp được tinh trùng): sử dụng các màng ngăn, bao bọc như bao cao su, mũ tử cung, màng ngăn âm đạo, thuốc diệt tinh trùng, xuất tinh ngoài âm đạo, tính ngày rụng trứng (hay còn gọi là tính vòng kinh)
• Ngăn cản trứng đã được thụ tinh di chuyển vào làm tổ trong buồng tử cung: các loại dụng cụ tử cung (vòng), thuốc tránh thai khẩn cấp, thuốc tránh thai đơn thuần chỉ có Progesteron

Các biện pháp tránh thai nào là có thể áp dụng với vị thành niên/ thanh niên chưa lập gia đình?

• Bao cao su: vừa tránh thai và tránh nguy cơ lây nhiễm bệnh lây qua đường tình dục
• Thuốc viên tránh thai hàng ngày
• Thuốc tránh thai khẩn cấp
• Là các biện pháp dễ tìm kiếm và sử dụng với đối tượng là vị thành niên/ thanh niên.

Các hậu quả của có thai ngoài ý muốn?

• Có thai ngoài ý muốn có ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống và sức khỏe của hai người trong cuộc, đặc biệt là bạn nữ:
• Không có tình trạng sức khỏe tốt nhất trước khi có thai đặc biệt với người dưới 18-19 tuổi, cơ thể chưa trường thành đầy đủ và chưa sẵn sàng có thai và nuôi dưỡng thai một cách tốt nhất
• Không có khả năng chủ động chăm sóc thai nhi và sinh con (đặc biệt với học sinh/ sinh viên nghề) chưa có việc làm chưa có thu nhập ổn định, phụ thuộc kinh tế của gia đình…
• Ảnh hưởng công việc học tập và phát triển nghề nghiệpTác động lớn về tâm lý đặc biệt với những vị thành niên/ thanh niên chưa kết hôn, có thai và sinh con trái với mong muốn của bản thân và gia đình
• Tăng nguy cơ bị tổn thương do bạo lực giới đặc biệt là đối với bạn gái

Trách nhiệm tránh thai là của ai?

Đây là một vấn đề tránh nhiệm giới rất quan trọng trong cuộc sống tình dục và sức khỏe sinh sản của hai người trong cuộc. Nhiều người cho rằng tránh thai liên quan đến việc có thai và là nhiệm vụ của phụ nữ, tuy nhiên, điều này là không đúng vì để có thai sẽ cần có sự tham gia của cả hai người và tránh thai cũng vậy, sẽ là trách nhiệm chung của cả người nam và người nữ bao gồm:

• Thảo luận và lựa chọn biện pháp tránh thai phù hợp nhất với hai người
• Chủ động tìm kiếm biện pháp tránh thai ở cơ sở y tế có chuyên môn để đảm bảo là biện pháp đó thật sự an toàn
• Trong trường hợp các biện pháp kỹ thuật hoặc cần có tư vấn về tránh thai thì cả hai người cùng phải gặp bác sĩ/ nhân viên tư vấn để cùng trao đổi và nắm rõ vấn đề, giải pháp tránh thai cần thiết
• Người nam cần hỗ trợ người nữ để tiếp nhận, sử dụng biện pháp tránh thai như đưa người nữ đi khám, đi áp dụng biện pháp tránh thai kỹ thuật ở cơ sở y tế…

CHÚC CÁC BẠN HỌC BÀI THÀNH CÔNG!

Bài học về có thai và cơ chế tránh thai

Cơ chế có thai – tránh thai – Nguồn Trung tâm Sáng kiến sức khỏe và Dân số (C.CIHP)